KARAMBOLA

Pochodzące z Indonezji drzewko karamboli podobne jest do brzoskwini. Uprawia się je w rejonach o klimacie tropikalnym, od Kenii po Tajlandię, w Brazylii, na Antylach i wyspach Pacyfiku, w Chinach, w okolicy Kantonu, gdzie kwitnie i owocuje cały rok.
Owoce, o wydłużonym kształcie, osiągają wielkość 10-12 cm. Na ich powierzchni widać cztery - pięć biegnących wzdłuż karbów. Karambola w przekroju poprzecznym ma kształt gwiazdy. Owoc jest pokryty żółtozieloną lub żółtobrązową cienką, woskowaną, jadalną skórką, pod którą znajduje się żółtawozielonkawy, lekko przezroczysty miąższ, z niewielką liczbą małych, jadalnych pestek. Miąższ jest słodkowo-kwaśny i bardzo soczysty. Owoce te najczęściej jada się na surowo. Dekoracyjne gwiazdki można dodawać do sałatek owocowych i deserów. Z karamboli robi się także przetwory - galaretki, soki, dżemy. Podsmażone owoce są wspaniałym dodatkiem do dań mięsnych i rybnych.
Karambole zawierają sporo kwasów organicznych, wapń, magnez i żelazo, witaminy A i C. Można je dość długo przechowywać w temperaturze pokojowej. Owoce karamboli dobrze znoszą nawet kilkunastodniowy transport.

KOKOS
 
Dostępność: cały rok

Kokos właściwy, palma kokosowa (Cocos nucifera L.) – jedyny gatunek z monotypowego rodzaju kokos (Cocos L.), należącego do rodziny arekowatych.

Nazwa palmy kokosowej w sanskrycie to kalpa vriksha, co tłumaczy się jako "drzewo, które zaspokaja wszystkie potrzeby życia". W języku malajskim nazywa się pokok seribu guna, "drzewo o tysiącu zastosowań".

Palma kokosowa pochodzi z południowo-wschodniej Azji lub z północno-zachodniej Ameryki Południowej. Kopalne szczątki z Nowej Zelandii wskazują, że rośliny o małych orzechach kokosowych rosły tam już przed 15 milionami lat. Najstarsze skamieniałości były znajdowane w Radżastanie w Indiach. Jej owoce wyrzucone przez morze i zdolne do kiełkowania znajdowano w Norwegii. Obecnie jest najczęściej występującą palmą, gdyż rośnie wzdłuż wszystkich tropikalnych brzegów morskich.

Zastosowanie

1. Wszystkie części palmy kokosowej są użyteczne. Z jednego drzewa można uzyskać do 75 "orzechów" rocznie co stanowi znaczącą wartość ekonomiczną.
2. Miąższ - biały i mięsisty jest jadalny na świeżo lub wysuszony po ugotowaniu. Starty na wiórki używany jest w cukiernictwie. Używa się go również przy produkcji kosmetyków z powodu właściwości wygładzania i rozjaśniania skóry.
3. Wnętrze orzecha kokosowego wypełnia "woda" zawierająca cukry, używana jako napój chłodzący i do wyrobu galaretowatego deseru Nata de Kokos. Dojrzałe owoce mają znacznie mniej płynu niż młode okazy. Woda orzecha kokosowego jest sterylna aż do chwili kiedy orzech kokosowy zostanie otwarty (chyba, że jest popsuty). Woda kokosowa, często prosto z kokosa, jest popularnym napojem w klimacie tropikalnym. Doskonale gasi pragnienie i jest izotoniczna - uzupełnia sole mineralne, które organizm wypaca. Podaje się ją także w przypadkach biegunki, wymiotów i problemów żołądkowych.
4. Mleko orzecha kokosowego, zawierające w przybliżeniu 17% tłuszczu, robi się przecierając utarty miąższ orzechów kokosowych z gorącą wodą albo gorącym mlekiem, które wyciąga olej i aromatyczne związki z włókien. Używa się go do drinków, jest też składnikiem kuchni tajskiej.
5. Śmietanka orzecha kokosowego zbiera się na powierzchni ochłodzonego mleka orzecha kokosowego. Można z niej uzyskać wysokiej jakości olej kokosowy.
6. Pozostałe po ekstrakcji oleju włókniste wytłoki zawierają około 20% białka i stanowią doskonałą paszę dla zwierząt hodowlanych.
7. Z soku z naciętych kwiatostanów orzecha kokosowego robi się wino palmowe, zwane na Filipinach tuba
8. Młode listki są jadane na surowo, gotowane lub marynowane jako jarzyna (tzw. kapusta palmowa).
9. Pąk szczytowy kłodziny zwany sercem palmy - białawy pęd o długości 30-40 cm, jest rzadkim delikatnym przysmakiem. (bez niego roślina ginie). Serca palmy są zjadane w sałatce, zwanej czasami "sałatką milionera".
10. Z włókna kokosowego wytwarza się liny, pędzle, szczotki, maty zastępujące dywany, uszczelnia się nim łodzie. Jest też używane szeroko w ogrodnictwie do robienia kompostu jako substytut torfu.
11. Kopra jest wysuszonym miąższem, stosowanym jako składnik ciast. Można z niego wytłoczyć gorszej jakości olej kokosoy
12. Kłodzinę palmy kokosowej wykorzystuje się w budownictwie i rzeźbiarstwie.
13. Liście służą do wyrobu koszy i przykrywania dachów, budowy płotów czy ścian budynków .
14. Skorupy mogą być używane jako paliwo i są dobrym źródłem węgla drzewnego.
15. Mieszkańcy Hawajów wydrążali pnie aby robić bębny, pojemniki, lub nawet małe kajaki.
16. Drewna używa się do budowy mebli i, z uwagi na wytrzymałość, kładek.
17. Woda orzecha kokosowego jest zbliżona do osocza krwi i jest używana w awaryjnych przypadkach jako dożylne uwodnienie płynne, kiedy brak innego płynu. Jest bogata w potas, wapń i chlorki.
18. Z korzeni przyrządza się farbę, płyn do płukania ust i lek przeciw dezynterii. Zgniecionych w miotełkę używa się do mycia zębów.
19. Połówki skorupy orzecha kokosowego są używane w teatrach i przy udźwiękowieniach filmów. Uderzanie ich o siebie imituje tętent końskich kopyt.
20. Wysuszone połówki skorupy orzecha kokosowego są używane do polerowania podłóg.
21. Wydrążone skorupy orzecha kokosowego są używane w domowej hodowli zwierząt jako domki dla gryzoni i małych ptaków, albo elementy ozdobne w akwariach z rybkami.

KUMKWAT

Kumkawat jest wiecznie zielonym krzewem albo drzewkiem, zaliczanym do roślin cytrusowym. Pochodzi z Chin, gdzie uprawiany jest do dziś. Ponadto Kumkwaty uprawia się w Wietnamie, Japonii, Brazylii, Afryce. W Europie rosną w krajach śródziemnomorskich i nad Morzem Czarnym.
Owoce kumkwatu są wielkości śliwki i wyglądają jak miniaturowe pomarańcze. Są owalne lub kuliste, mają gładką i cienką skórkę. Miąższ składa się - podobnie jak w pomarańczy - z kilku cząstek. W każdej cząstce znajdują się pestki. Kumkwaty są lekko kwaskowate i aromatyczne. Jada się je na surowo wraz ze skórką albo gotuje w całości lub podzielone na połówki czy ćwiartki. Można z nich robić kompoty i marmolady, konfitury lub zalewać alkoholem. Kupując kumkwaty, należy wybierać owoce nie poobijane i nie uszkodzone, o jednolicie pomarańczowym kolorze.

LICZI
 
Dostępność: Kwiecień - Czerwiec

Liczi jest wiecznie zielonym drzewem, osiągającym wysokość 10 m. Pochodzi z południowych Chin. Dziś uprawiane jest głównie w Chinach i Indiach, w rejonach gdzie lato jest długie, gorące i wilgotne. Drzewka liczi źle znoszą zarówno przymrozki, jak i duże upały. Pierwsze drzewko posadził podobno pewien mnich buddyjski 1300 lat temu.
Owoce liczi przypominają kształtem maliny, ale są od nich większe-osiągają długość 5 cm. Pokryte są cienką suchą, gruzełkowatą skorupką koloru jaskrawokarminowego, żółtego lub żółtobrązowego. Gdy owoc jest dojrzały, skorupka daje się łatwo oddzielić od miąższu. Miąższ jest ścisły, galaretowaty, przezroczystoperłowy. w środku owocu znajduje się brązowoczarna błyszcząca pestka wielkości fasoli. Łamliwą skorupkę rozłupuje się palcami i zjada słodki aromatyczny miąższ. Po usunięciu pestek owoce dodaje się do sałatek, robi z nich kompoty i syrop. Można je też zamrażać. Ususzone w całości są nazywane orzeszkami liczi.
Liczi zawierają cukier, białko, kwasy organiczne i dużo witaminy C. Owoce są nietrwałe, przechowywane w temperaturze pokojowej zaczynają się psuć już 2-3 dniach. Tylko niektóre odmiany można przechowywać w chłodniach do 10 tygodni.

LIMETA

Limeta zwana również limonka, limetka, limeta kwaśna

Limeta pochodzi z południowo-wschodniej Azji (prawdopodobnie z Malezji). Jest małym drzewem (5 m wysokości). Obecnie uprawiana w tropikach (głównie Ameryka Środkowa i Floryda) - tu zajmuje miejsce cytryny. Owocami są jagody przypominające kształtem cytrynę, ale większe (średnica około 6 cm), w stanie dojrzałości zielonkawożółte. Pod woskowatą skórką znajduje się podzielony na segmenty miąższ, a w nim nieliczne pestki. Owoce limety są mniej popularne w Europie z powodu mniejszej trwałości. Skórka jest cieńsza i delikatniejsza (lima preferuje klimat wilgotny i ciepły), dlatego łatwiej ulega infekcjom grzybiczym. Owoce limy wykorzystuje się do sporządzania soków i napojów orzeźwiających. Z owoców wytwarza się również olejki eteryczne i kwas cytrynowy.Owoc zawiera tylko 0,8% cukrów (a owoc jest mniej kwaśny od cytryny), witaminę C (46 mg/100 mg), 6 - 7% kwasu cytrynowego, wapń, potas i fosfor.

MANGO

Mango jest dużym (osiąga wysokość do 30 m), wiecznie zielonym drzewem. Owoce mango w Indiach - skąd pochodzą - nazywane są owocami bogów. Mango uprawia się w krajach o klimacie pośrednim między podzwrotnikowym i zwrotnikowym; poza Indiami - w Tajlandii, Pakistanie, w Afryce i Ameryce.
Owoce mango, w zależności od odmiany, różnią się wielkością i kolorem. Niektóre okazy przekraczają 1 kg, najlepsze jednak owoce o wadze 30-50 dag. Mango najczęściej ma kształt wydłużony i nieco spłaszczony. Budową przypomina śliwkę. Owoce pokryte są cienką i gładką , ale twardą skórką, którą, mimo że jest jadalna, zwykle się wyrzuca. W miarę dojrzewania owoce zmieniają kolor z ciemnozielonego na żółty, złocisty do czerwonego. Miąższ jest żółtopomarańczowy, soczysty. W środku owocu znajduje się duża, spłaszczona pestka.
Mango jada się na różne sposoby. Owoc można ścisnąć w ręku, aby z miąższu wydzielił się sok, a następnie zrobić w skórce dziurkę i wyciskać sok wprost do ust. Można też rozciąć go na pół, usunąć pestkę i wyjadać miąższ łyżeczką albo pokroić owoc na małe kawałki. Mango najsmaczniejsze jest po schłodzeniu w lodówce. Surowe owoce dodaje się także do sałatek, a gotowane - do deserów, konfitur i sosów. Mango jest bogate w składniki odżywcze: cukier, białko, sole mineralne, witaminy (najwięcej A i C). Owoce zbiera się, gdy zaczynają mięknąć i skórka nabiera rumieńców. Dojrzewają w temperaturze pokojowej. Mango nie lubi niskiej temperatury. Najdłużej można przechowywać odmianę hinduską, bo w temperaturze 7 - 9 C, przez 10 tygodni.

 

MELON

Wraz z arbuzem, ogórkiem, dynią i cukinią, melon tworzy rodzinę jednorocznych roślin dyniowatych. Pochodzi prawdopodobnie z Azji lub Afryki, choć naukowcy nie są co do tego zgodni. Do dziś na obydwu tych kontynentach można spotkać jego dziko rosnące odmiany. Nazwa melon wywodzi się z języka greckiego, w którym wyraz melopepon oznacza dojrzałe, miękkie jabłko.
Ten niezwykły owoc znany był już ponad 3000 lat temu. Pliniusz Starszy, urzędnik rzymski, w swoim encyklopedycznym dziele "Historia naturalna" stwierdza, że uprawę melona Rzymianie przejęli od Greków. Informacje dotyczące tych owoców można również znaleźć w "De re rustica" - księdze o rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie, autorstwa rzymskiego agronoma Columelli. Uprawiane w starożytności melony nie przypominały dzisiejszych, zbliżone były raczej do ogórków, a ich walory kulinarne nie zostały przez ich ówczesnych smakoszy docenione. Najprawdopodobniej pod koniec V wieku melon dotarł do Europy Środkowej. Jego uprawa rozpowszechniła się w średniowieczu dzięki misjonarzom, którzy przywieźli nasiona do Włoch, skąd wkrótce trafiły do Francji. Pierwsze wzmianki o naprawdę smacznych i aromatycznych melonach pochodzą właśnie z tamtych czasów. Do Polski melon przywędrował w XVII wieku z rejonu Morza Czarnego i upowszechnił, gdy magnaci zaczęli uprawiać go w oranżeriach.
Na świecie istnieje wiele odmian melona, a w wyniku krzyżowania ciągle powstają nowe, różniące się między sobą wielkością, kształtem, kolorem miąższu i przede wszystkim smakiem. Niektóre owoce są okrągłe, inne owalne lub wężowate, zdarzają się melony niewiększe od orzecha włoskiego i okazy osiągające rozmiar dużej dyni. Miąższ, w zależności od odmiany, może być mniej lub bardziej słodki, aromatyczny i soczysty, a także mdły lub wręcz gorzkawy, i mieć barwę od białej poprzez żółtozieloną, do intensywnie pomarańczowej.
Melony w 90 procentach składają się z wody, zawierają też sporo cukru i beta-karoten. Są niskokaloryczne (100 g miąższu dostarcza około 40 kcal) i bogate w witaminy: A i C (w 100 g melona jest 20 mg witaminy C, a dzienne zapotrzebowanie wynosi 70 mg) oraz składniki mineralne, zwłaszcza potas. Sok z dojrzałego melona doskonale gasi pragnienie, a nektar ma właściwości przeczyszczające i moczopędne. W medycynie ludowej polecany jest przy dolegliwościach nerek i bólach reumatycznych. Dieta bogata w te owoce wskazana jest także podczas rekonwalescencji po długich, ciężkich chorobach. Melonów powinny natomiast unikać osoby z zaburzeniami trawienia oraz chorzy na cukrzycę.
Dojrzałe i słodkie melony zazwyczaj jada się w naturalnej postaci, pokrojone na ćwiartki i w kostkę. Odmiany mniej aromatyczne można doprawiać sokiem z cytryny, porto lub odrobiną mielonego imbiru. Melony dodaje się do sałatek, kompotów i deserów, robi się z nich lody, sorbety i zupy na zimno, przyrządza dżemy oraz cztneje. Niektóre gatunki można też marynować i dusić. Przecier z miąższu melona jest znakomitym dodatkiem do gęstych drinków i ponczów owocowych. Owoce te doskonale komponują się zarówno z potrawami słodkimi, jak i wytrawnymi. Kawałki melona z cieniutkimi plastrami szynki parmeńskiej to jedna z najbardziej znanych przystawek na świecie.
Melony można podzielić na trzy najważniejsze grupy odmian: melony osiatkowane (np. Tourys i Galia)- okrągłe lub owalne, mają skórę pokrytą kremową siateczką i aromatyczny miąższ, różowy, pomarańczowy lub zielonkawy. Kantalupy - pochodzą z Włoch (ich nazwa wywodzi się ponoć od znajdującej się niedaleko Rzymu wioski Cantalupa). Są bardzo delikatne i źle się przechowują. Mają chropowatą skórę z bruzdami oraz zielony lub pomarańczowy miąższ, słodki, soczysty i aromatyczny. Najbardziej znane to: Ogen- wyhodowany w latach 60-tych w Izraelu, oraz Charentais- jedna z najlepszych odmian w Europie, uprawiana głównie we Francji. Melony zimowe (np. Honeydew) wolniej dojrzewają, ale dzięki grubej , twardej skórze można je dłużej przechowywać. Kuliste lub owalne, są mniej wonne i aromatyczne, niektóre bywają wręcz mdłe. Skóra gładka lub żebrowana ma kolor zielony, biały lub żółty, miąższ jest pomarańczowy lub zielonkawy
Owoc jest najsmaczniejszy, kiedy osiągnie pełną dojrzałość, czyli przez około dwa dni. Tak naprawdę więc melony powinny być zjadane tuż po zerwaniu, co wyklucza ich długotrwałe przechowywanie i utrudnia transport (dotyczy to zwłaszcza kantalup). Wymyślono specjalne urządzenia, dzięki którym można ocenić, czy owoce nadają się już do sprzedaży: za pomocą igły pobiera się próbki miąższu i bada skład zawartych w nim cukrów. Kupując melon, trzeba mu się dokładnie przyjrzeć. Dobry owoc powinien być ciężki, delikatnie spękany przy szypułce i mieć jasny kolor (w zależności od odmiany: żółty, żółtopomarańczowy lub kremowy). Intensywny zapach może świadczyć o tym, że jest zbyt dojrzały.
Przed podaniem melon należy przekroić na pół, usunąć łyżką pestki, pokroić owoc na ćwiartki lub ósemki i obrać ze skóry. Można też specjalną łyżeczką wydrążyć z miąższu kulki.

 

 

źródło: http://pychotka.pl/