BAZYLIA

W kuchni

W kuchni można stosować zarówno świeże, jak i suszone listki bazylii. Zebrane liście suszy się w przewiewnych pomieszczeniach w temperaturze około 30 - 35C. W ten sposób wysuszoną, a następnie rozdrobnioną roślinę dodaje się do wielu potraw. Ziele doskonale komponuje się zarówno z daniami mięsnymi, rybnymi, jak i warzywnymi. Bazylię dodaje się do farszów, pasztetów, kiełbas, wołowiny, baraniny i wątróbki. Sproszkowane liście bazylii nadają potrawom kwaskowaty, chłodząco - orzeźwiający smak. Bazylię można łączyć również z innymi przyprawami np.: estragonem, szałwią, czosnkiem czy cebulą, zaś zmieszana z rozmarynem jest namiastką soli w diecie bezsolnej. Przyprawą posypuje się sałatki jarzynowe m.in. pokrojone w plasterki pomidory. Ziele to stosowano do dań z pomidorów już w kuchniach królewskich. Słynne były chleby pomidorowe posypane bazylią i skropione oliwą z oliwek. Bazylia nadaje się doskonale także do przyprawiania innych warzyw: ogórków, fasoli, grochu czy cukinii. Jest również świetnym dodatkiem do sałatek ryżowych, dań jednogarnkowych i rozmaitych zapiekanek. Natomiast tradycyjna, polska jajecznica, podobnie jak biały ser czy jogurt dzięki szczypcie bazylii nabierają egzotycznego smaku. Równie szerokie zastosowanie kulinarne mają świeże liście bazylii. Drobno pokrojonymi liśćmi można posypywać zieloną sałatę, sałatki z pomidorów i potrawy mięsne, znakomicie uzupełniając ich naturalny smak. Natomiast zalewając rozgniecione świeże liście bazylii ciepłym octem winnym, po dwóch tygodniach trzymania ich w zamkniętym słoju, otrzymuje się wspaniały ocet bazyliowy. Po dodaniu go do marynat, sosów czy sałatek otrzymujemy wspaniałe potrawy o korzenno - balsamicznym zapachu oraz lekko słodkim smaku. Świetnym dodatkiem do sosów i surówek może być także olej bazyliowy otrzymywany przez zalanie świeżych liści olejem słonecznikowym. Bazylię można również konserwować, w naczyniach kamionkowych lub porcelanowych, zasypując ją warstwą soli. Smakosze, aby nie tracić ani odrobiny wspaniałego aromatu bazylii, miażdżą porcelanowym tłuczkiem świeże liście rośliny dodając oliwy z oliwek, aby w taki sposób otrzymaną mieszankę dodać do potraw bezpośrednio przed ich podaniem na stół.

Właściwości

Bazylia ceniona jest także w ziołolecznictwie ze względu na swoje walory zdrowotne: pobudza apetyt przez zwiększanie wydzielania soków trawiennych, ułatwia przyswajanie pokarmów, działa pobudzająco.

KOPER

W kuchni

Jako przyprawę stosuje się głównie liście lub owoce, dlatego też - w zależności od ostatecznego przeznaczenia - uprawia się formy bogato ulistnione, dające dużą masę świeżych liści, bądź też odmiany o dużych i bogatych baldachach. Koper ma odświeżający, aromatyczny i korzenny smak. Liście oraz świeże ziele kopru jest doskonałym dodatkiem do sałatek, twarogu, niektórych potraw z grzybów, ryb, mięs duszonych, galaretek, jaj, niektórych sosów i zup. Rośliny nie wolno gotować, gdyż traci ona swój aromat i smak. Całe, często podsuszone gałązki łącznie z owocami dodaje się do kiszonych ogórków, kapusty, papryki, marynat i pikli. Wysuszone ziele kopru używane jest również do sporządzania octu aromatyzowanego oraz różnych mieszanek przyprawowych. Sos koperkowy - o znakomitym smaku i zapachu jest doskonałym dodatkiem do drobiu, pulpetów mięsnych, gotowanej baraniny, ryb, raków i ślimaków. Koper stosowany jest także do różnych majonezów, masła ziołowego.

Właściwości

Roślina działa uspokajająco, zwłaszcza na małe dzieci. W medycynie naturalnej koper stosuje się jako środek wiatropędny i regulujący pracę nerek oraz łagodzący kaszel. Jest skuteczny zarówno w postaci sproszkowanych nasion, jak i naparu z liści. Na pół godziny przed posiłkiem należy zażyć jedną małą łyżeczkę sproszkowanych nasion, zmieszanych z cukrem. Napar z kopru przygotowuje się mieszając jedną łyżkę stołową proszku z jedną szklanką wody. Po odcedzeniu podaje się pół filiżanki napoju z cukrem.

MELISA

W kuchni

• Najczęściej spożywana w formie herbatki.
• Ze względu na walory smakowe świeże liście doskonale pasują do sałatek, nadając im cytrynowy smak.
• Dobrze zastępuje trawę cytrynową.
• Suszona melisa traci aromat cytrynowy.

 Właściwości

• ma działanie uspokajające, stosowana też w bezsenności, depresji oraz nerwicy
• pomaga w bólach głowy, bólach menstruacyjnych i zespole przewlekłego zmęczenia
• zmniejsza wzdęcia i gazy, pomaga przy rozstrojach żołądka i przewodu pokarmowego
• zmniejsza napięcie jelita grubego, rozkurcza mięśnie gładkie jelit, działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo
• pomaga w wywołaniu menstruacji
• podczas gorączki schładza organizm
• pobudza trawienie, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego
• zwalnia napięcie obwodowych naczyń krwionośnych, odpręża i regeneruje system nerwowy
• maść z melisy łagodzi zranienia i ukąszenia przez owady
• kompresy likwidują bolesne obrzęki
• inhalacje pomagają przy atakach alergii i kaszlu
• stosuje się ją również do płukania jasnych włosów przy wypadaniu i łupieżu

 

MIĘTA

W kuchni

W kuchni używane są liście mięty pieprzowej świeże i suszone.
Znakomicie wzbogacają one smak warzyw: papryka, pomidor, bakłażan, szpinak.
Stosuje się je również do deserów z cytryną i owocami, jogurtu, twarogu, ziemniaków, zup, sałatek, sosów, potraw duszonych słodkich i pikantnych, herbatek ziołowych.
Mięta dobrze harmonizuje z innymi przyprawami jak: czosnek, bazylia, pietruszka i kolendra, a także  kardamonem i chili.

W kuchni najlepiej stosować świeżą miętę.

OREGANO

 

W kuchni

Jest powszechnie uważane za doskonałą przyprawę do wędlin, sałatek, sosów i ryb. Przyprawia się nim pieczone mięso, cielęcinę, jagnięcinę, zawiesiste zupy, pieczone ziemniaki. Potrawy mięsne przyprawia się lebiodką dopiero pod sam koniec gotowania. Oregano smakowo podobne jest do majeranku, w połączeniu z którym doskonale harmonizuje się jako mieszanka przyprawowa. Suche liście lebiodki dodane do zup, potraw rybnych, krabów oraz jaj podnoszą w znacznym stopniu ich walory smakowe. Świeże ryby faszeruje się nadzieniem z bułki z dodatkiem drobno poszatkowanych liści oregano. Całe ziele lebiodki, położone na żarzące się ognisko, nadaje delikatny aromat potrawom pieczonym na ruszcie. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu oregano było w Polsce niemal nieznane. Walory smakowe dziko rosnącego krewniaka majeranku przez długi czas nie były w pełni doceniane. Ponieważ jednak oregano świetnie pasuje do pizzy i do pomidorów, jako przyprawa znalazło w końcu należne mu miejsce w kuchni.

Właściwości

Dawni medycy stosowali mieszankę ziołową z dodatkiem oregano jako lek uśmierzający bóle głowy, wiatropędny oraz przede wszystkim jako antidotum przy różnego rodzaju zatruciach. Liście i kwiaty lebiodki w połączeniu z winem podawane były również osobom pogryzionym przez dzikie zwierzęta. Lek ten miał także wzmacniać nerwy, łagodzić choroby płucne i usuwać hemoroidy. W medycynie ludowej odwar z ziela lebiodki stosowany był jako znakomity lek na ból zębów. Obecnie liście oregano, tak jak mięty czy melisy, dzięki zawartym w nim olejkom lotnym, wykorzystywane są w krajach byłego Związku Radzieckiego do uspokajających i działających przeciwbólowo kąpieli aromatycznych. Olejki te na tyle obniżają próg wrażliwości ośrodka nerwowego, iż w wielu przypadkach rezygnuje się z podawania pacjentom leków syntetycznych. W czasach współczesnych lebiodka nie utraciła również swojego znaczenia leczniczego. Jest stosowana jako lek żołądkowy, przeciwskurczowy, dezynfekujący, moczopędny, antyseptyczny (np. w bólach zębów) i przeciwzapalny. Może być pomocna w leczeniu zapalenia oskrzeli i zaburzeń trawienia. Pomaga w leczeniu chorób dróg oddechowych. Ze względu na swoje walory zapachowe, olejek wonny lebiodkowy znajduje również zastosowanie w przetwórstwie perfumeryjnym.

ROZMARYN

W kuchni

Dość rzadko stosuje się rozmaryn jako przyprawę samoistną, o wiele częściej jest on ważnym składnikiem mieszanek przyprawowych, zwłaszcza w kompozycjach z majerankiem i cząbrem. Smak i aromat rozmarynu dobrze harmonizuje z niektórymi potrawami mięsnymi (baranina, dziczyzna) i rybami. Stosowany jest również do aromatyzowania likierów, wódek żołądkowych oraz do aromatyzowania win ziołowo  miodowych, a nawet piwa. Rozmaryn poprawia smak zup jarzynowych, ciemnych sosów, smażonych ziemniaków i pizzy. Szczególnie dobrze komponuje się z czosnkiem i grzybami duszonymi w winie. Wchodzi w skład ziół prowansalskich, nadaje charakterystyczny zapach marynatom octowym i olejowym. Jako przyprawa popularny jest we Włoszech, Francji i Anglii.

Właściwości

Rozmaryn ma bardzo szerokie zastosowanie. Wchodzi w skład m.in. maseczek odświeżających, płynów do kąpieli ujędrniających skórę, kojących system nerwowy, łagodzących bóle reumatyczne, poprawiających krążenie krwi.

SZAŁWIA

 

W kuchni

W kuchni stosuje się szałwię do potraw z rodzin strączkowych i tłustych mięs. Świeżą i suszoną przyprawę dodaje się do jarzyn i marynat, do wątróbki, kotletów cielęcych i wieprzowych oraz potraw z drobiu, zup, sosów. Szałwię stosuje się jako dodatek do winiaków i likierów. Na zachodzie Europy pije się herbaty szałwiowe z dodatkiem cytryny lub miodu. Polecany jest dodatek kilku listków do szaszłyków.

 Zastowsowania

• Surowiec wykazuje działanie odkażające, ściągające, przeciwzapalne i przeciwpotne. Pobudza też wydzielanie soków trawiennych, reguluje perystaltykę jelit i stosowany jest wewnętrznie jako środek przeciwdziałający wzdęciom, nadmiernej fermentacji, w bólach brzucha, kolce jelitowej i przeciw łagodnej biegunce. Dzięki bakteriobójczym właściwościom od dawna stosuje się napar tego surowca także zewnętrznie do płukania jamy ustnej, gardła, przy ropnym zapaleniu dziąseł, pleśniawce i przy anginie. Napar szałwii stosuje się także do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia żylakowate nóg a także jako dolewkę do kąpieli w chorobach reumatycznych, wysypkach i innych schorzeniach skórnych.

• Olejek szałwiowy jest stosowany w perfumerii jako utrwalacz.

• Stosowanie zbyt dużych dawek szałwii bądź używanie jej przez dłuższy czas może wywołać działanie uboczne (obecność tujonu w olejku lotnym szałwii powoduje kurcze padaczkowe).Powinny jej unikać kobiety w ciąży.

TYMIANEK

W kuchni

W kuchni wykorzystuje się świeże i suszone zielone części zarówno roślin uprawnych, jak i dzikich odmian tymianku. Jest to przyprawa charakterystyczna dla kuchni francuskiej. Tymianek dodaje się do odwarów mięsnych, ostrych sosów, ciężkich zup (grochowa, fasolowa), pieczonej kaczki, dziczyzny, królika, cielęciny, wołowiny oraz ryb. Przyprawia się nim wędliny, bigos, mielone mięsa, pasztety, sery, sałaty, potrawy z roślin strączkowych, warzyw oraz pizzę. Tymianek, szałwia i ocet stanowią jedną z kompozycji przyprawowych, której używa się do aromatyzowania mostków cielęcych. Ziele dodaje się też do duszonej cielęciny oraz niektórych potraw z drobiu.

Właściwości

Pomimo, że dziś tymianek jest przede wszystkim przyprawą, nie zapomniano o jego właściwościach leczniczych. Wyciągi z tymianku wchodzą w skład środków wykrztuśnych. Olejek tymiankowy ma działanie bakterio- i grzybobójcze, głównie dzięki zawartości wspomnianego już wcześniej tymolu. Posiada duże znaczenie jako środek o właściwościach antybiotycznych w przemyśle parafarmaceutyków i środków kosmetycznych (pasty do zębów, wody do ust itp).

 

źródło: http://www.kamis.pl